تاثیر جنگ‌های نادرشاه بر اقتصاد دوره افشاریه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس و عضو هیئت علمی دانشگاه فرماندهی و ستاد ارتش، تهران، ایران.

2 گروه تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

3 عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

10.22034/qjws.2023.1995982.1129

چکیده

با سقوط حکومت دیرپای صفوی در سال 1135 هجری قمری، ایران به مدت ۸ سال تحت سلطه افغان‌ها قرار گرفت در این مقطع ایران شاهد شورش‌ها و جنگ‌های داخلی و خارجی بود. در این بین نادرشاه افشار توانست با اقدامات نظامی گسترده خود به عرصه سیاست دست یافته و حکومتی را تشکیل داد که بنیان آن بر ساختار نظامی استوار بود. با توجه به تمرکز نادرشاه به ایجاد ثبات و یکپارچگی کشور، مسائل اقتصادی در این دوره مغفول مانده است. از این‌رو مسئله محققان، بررسی اوضاع اقتصادی ایران در این دوره، متأثر از جنگ‌های نادر است. سؤال اصلی این تحقیق آن است که جنگ‌های نادرشاه چه تأثیری بر اقتصاد دوره افشاریه داشته است؟ پژوهش حاضر با روش تحقیق تاریخی و با رویکرد توصیفی- تحلیلی به تجزیه و تحلیل داده‌ها پرداخته و نتایج جنگ‌های نادرشاه بر اقتصاد آن دوره را در سه بُعد نظام مالیاتی، تجارت خارجی و اقتصاد کشاورزی مورد بررسی قرار داده است. نتایج حاکی از آن است که، نظام مالیاتی در این دوره به دلیل تأمین نیازمندی‌ لشکرکشی‌ها، انباشت سرمایه در درون خزائن و عدم تزریق آن در بطن اجتماع و طبقات مردم، دچار نابسامانی شده و در رویکرد نظامی نادرشاه در تجارت منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ایران تأثیر منفی گذاشت. همچنین اقتصاد کشاورزی به دلیل وجود جنگ‌های پی‌درپی، نبود تشکیلات اداری و تخریب نیروهای تولیدی رو به رکود گذاشته بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The effect of Nader Shah's wars on the economy of the Afsharid dynasty

نویسندگان [English]

  • Mahmoud Baratian 1
  • somaye iraji 2
  • zekrallah mohammadi 3
1 Faculty member of I.R.I Army Command & Staff University, Tehran, Iran.
2 Department of History. Faculty of Literature. Alzahra university. Tehran. Iran
3 Faculty member of history Group of alzahra university, Tehran, Iran.
چکیده [English]

With the fall of the long-lasting Safavid government in 1135 AH, Iran was ruled by the Afghans for 8 years. At this time, Iran witnessed internal and external wars. In the meantime, Nadershah Afshar was able to reach the political arena formed a government whose foundation was based on a military structure. Due to Nader Shah's focus on establishing stability and unity of the country, economic issues were neglected in this period. Therefore, the problem of researchers is to examine the economic situation of Iran in this period, which is affected by rare wars. The main question of this research is what effect did Nader Shah's wars have on the economy of the Afshariya period? The current research has analyzed the data with the historical research method and with a descriptive-analytical approach and has examined the results of Nader Shah's wars on the economy of that period in the three dimensions of the tax system, foreign trade and agricultural economy. The results indicate that the tax system in this period has become disordered due to meeting the needs of military campaigns, the accumulation of capital in the coffers and the lack of its injection into the heart of society and classes of people, and it has a negative effect on the military approach of Nader Shah in the regional and extra-regional trade of Iran. put. Also, the agricultural economy had stagnated due to the existence of successive wars, the absence of administrative organizations and the destruction of production forces.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nader Shah's wars
  • Afsharid dynasty
  • tax system
  • foreign trade
  • agricultural economy
  •  

    • مستوفی‌، محمدمحسن، (1375)، زبده التواریخ، به کوشش بهروز گودرزی، انتشارات ادبی و تاریخی، تهران.
    • نفیسی، سعید، (1335)، تاریخ اجتماعی و سیاسی دوره معاصر، جلد اول، نشر مطبوعات       شرق، تهران.
    • نوری، ‌ ‌‌‌منیژه، (1392)، سیمای تجارت ایران در دوره افشاریه و زندیه»، پیش شماره3 فصلنامه علمی_پژوهشی، دانشگاه آزاد.
    • هانوی، جونس، (1346)، زندگی نادرشاه، ترجمه اسماعیل دولتشاهی، نشر بنگاه ترجمه و نشرکتاب.
    • احمدی‌موسوی. ‌سیدمهدی، ولیدی. محمدصالح، نجفی‌توانا. علی، 1395، آسیب‌شناسی نظام مالیاتی ایران و تبیین عوامل موثر در بروز آسیب‌ها، مجله حقوق دادگستری، 24(96): 58- 37.
    • استرآبادی، میرزا مهدی‌خان، (1341)، جهانگشای نادری، تصحیح عبدالله انوار، انجمن آثار ملی، تهران.  
    • اشرفیان، ک. ز و آرونوا، م. ر، (1356)، دولت نادرشاه، ترجمه حمید امین، انتشارات شبگیر، تهران.
    • اوتر. ژان، (1363)، سفرنامه ژان اوتر، ترجمه دکتر علی اقبالی، نشر جاودان، تهران.
    • ایزدیار، آسیه، (تابستان 1395)، بررسی اقتصاد دوره افشاریه»، نشریه تاریخ روایی، 101): 31- 18.
    • آقاجری. سیدهاشم، مؤمنی. فرشاد، خانی‌پور. سمیه، (بهار و تابستان 1397)، «تأثیر سیاست نظامی‌گری نادرشاه بر تجارت خارجی ایران»، دوفصلنامه علمی پژوهشی تاریخ نامه ایران بعد اسلام، 9(16): 37- 1.
    • پیترآوری و دیگران (1397) تاریخ ایران کمبریج (جلد هفتم) از نادرشاه افشار و زندیه، ترجمه دکتر تیمور قادری، نشر مهتاب، تهران.
    • حزین محمدعلی، (1322)، تاریخ حزین، انتشارات کتابفروشی تأیید اصفهان
    • ساموئلسن‌پل و هاوس نورد، (1388)، اصول علم اقتصاد، جلد اول، ترجمهمرتضی محمدخان، نشر برگزیده، تهران.
    • سیف ا‌حمد، (1373)، اقتصاد در قرن نوزدهم، نشر سرچشمه، تهران.
    • شعبانی رضا، (1387)، مختصر تاریخ ایران در دوره‌های افشاریه و زندیه، نشر سخن، تهران.
    • فلور ویلم، (1368)، حکومت نادرشاه، ترجمه ابوالقاسم سری، چاپ اول، انتشارات توس، تهران.
    • فوران جان، (1377)، مقاومت شکننده، ترجمه احمد تدین، نشر خدمات فرهنگی درسا، تهران.
    • کشیشان ژزوئیت، (1370)، نامه‎های شگفت انگیز، ترجمه دکتر بهرام فره وشی، نشر موسسه علمی اندیشه جوان، تهران.
    • لاکهارت، لارنس، (1331)، نادرشاه، ترجمه مشفق همدانی، نشر شرق، تهران.